GOMBRICH'E GÖRE MONA LISA

Leonardo da Vinci, Mona Lisa, 1502, Paris, Louvre

   Sanatın Öyküsü kitabının yazarı olan Gombrich, bahsi geçen kitabında insanlığın varoluşundan bu zamana kadar anlattığı dönemlerden birisinde (Rönesans) ünlü sanatçı Leonardo da Vinci ve onun ünlü eseri Mona Lisa'yı konu almıştır.
   Bu eser Lisa adında Floransalı bir kadının portresidir. Günümüzde bir çok afiş, dergi, kartpostalda görebileceğimiz kadar fazla ünlenmiştir. Bu durum bir sanat yapıtı için pek büyük bir şans değildir.
   Mona Lisa'nın gülümsemesinde bir hüznün saklandığını görür gibiyiz. Her büyük sanat yapıtının bize ilettiği giz dolu bir izlenimdir bu. Ancak Leonardo bu etkiyi nasıl ve hangi araçlarla elde ettiğini çok iyi biliyordu. Bu büyük doğa gözlemcisi insan gözünün düzengesini çok iyi biliyordu.


RESİMDEKİ DETAYLAR

   Bir figür çizgisi çizgisine ayrıntısı ayrıntısına ne denli özenle resmedilmişse, o figürün hareket edip soluk alabileceğini o denli az düşlemliyoruz. Sanki sanatçı onu büyülemiş de, Uyuyan Güzel masalının kahramanları gibi, sonsuz bir devinimsizlik duruşuna tutsak etmiş gibi gelir. Ressamlar bu güçlükten kurtulmak için çeşitli yollar denediler. Fakat sorunun doğru çözümünü yalnız Leonardo buldu. Kenar çizgileri eğer katıca çizilmeyip, biçim sanki gölgede kayboluyormuşçasına biraz belirsiz bırakılırsa, her türlü katılık ve kuruluk izlenimi yok olacaktır.

   İşte Leonardo'nun 'sfumato' (giderek erime) adı verilen ünlü buluşu budur. Leeonardo sfumato yönteminden bilinçle ve geniş çapta yararlanmıştır. Bizim ifade dediğimiz şey portrede özellikle iki noktada, ağzın köşeleriyle gözlerin köşelerinde gizlidir.
   Leonardo'nun, yumuşak  bir loşluğa daldırarak özellikle belirsiz bıraktığı yerler bunlardır işte.
Ayrıca tabloyu dikkatle gözlemlersek, ıkı yarısının birbiriyle simetrik olmadığının farkına varırız. Bu durum, çok belirgin bir biçimde arkadaki düş ve düşlem dolu doğa görünümünde göze çarpıyor. Soldaki ufuk çizgisi sağa göre daha alçaktır. Bu yüzden dikkatimiz, sola odaklanınca, Lisa bize daha yüksek ve dik görünüyor. Yüzü de, duruşun değişmesine göre değişiyor, çünkü yüzde de iki taraf uyum içinde değil.

   Kısacası, adına çok sayıda hikayeler, efsaneler uydurulan Mona Lisa'yı teknik olarak ele aldığımızda her şey açıklanıyor.